راست گفتن یکی از ارزش های اساسی است که به موفقیت و سعادت انسان کمک می کند و محور روابط انسانی و اساس اعتماد بین افراد است. راستگو بودن را لباس و روح موفقیت می دانند، در حالی که دروغ عامل اصلی شکست و بدبختی است. همه ملل و مذاهب به اتفاق آرا بر ارزش صداقت و اهمیت آن در ساختن جوامع و دستیابی به همزیستی مسالمت آمیز توافق کرده اند.
اخلاق در قرآن
راست گفتن یکی از ارزش های اساسی است که به موفقیت و سعادت انسان کمک می کند و محور روابط انسانی و اساس اعتماد بین افراد است. راستگو بودن را لباس و روح موفقیت می دانند، در حالی که دروغ عامل اصلی شکست و بدبختی است. همه ملل و مذاهب به اتفاق آرا بر ارزش صداقت و اهمیت آن در ساختن جوامع و دستیابی به همزیستی مسالمت آمیز توافق کرده اند.
راست گفتن اساس اخلاق حسنه و از مهم ترین ویژگی های یک مسلمان واقعی است که شامل چند جنبه است از جمله:
راست گفتن در کلام: مسلمان باید در هر آنچه می گوید راستگو باشد، زیرا راستگفتن دلیل بر ایمان و دروغ دلیل بر نفاق است.
راستگفتن در کردار: کردار مسلمان باید با گفتار او مطابقت داشته باشد و رفتار پنهانی او با علنی بودن او سازگار باشد.
راستگو بودن در نیت و اراده: نیت مسلمان باید برای رضای خدای متعال پاک باشد، بدون هیچ گونه نفاق و دنیا طلبي باشد .
راستگو بودن در قاطعیت: مسلمان باید بر عزم خود ثابت قدم باشد و پس از آن که با خدا در این باره بیعت کرده است، آن را تغییر ندهد و تغییر ندهد «اگر از فضل خود به ما عطا میکرد، قطعاً آن را تأیید میکردیم و از پرهیزگاران بودیم.» پس چون به خاطر فضل خود به آنها بخل میکردند، و رویگردانی میکردند تا روزی که او را ملاقات کردند، در دلهایشان پیروی کردند، زیرا وعده خود را با خدا شکستند، و به خاطر اینکه دروغ می گفتند.
راستگو بودن در امور دینی: مسلمان باید درجه ایمان خود را حفظ کند و در توکل و ترس از خدا خالصانه باشد.
اخلاص در ترس داشته باشد: ترس مسلمان از خدا باید واقعی باشد و این باید در پرهیز از گناه و معصیت نمایان شود.
راستگو بودن در افعال قلب: قلب مسلمان باید در همه عبادات و شرائط با اخلاص و اخلاص معطوف به خدا باشد.
مسلمان با برخورداری از این صفات، زندگی سرشار از آرامش و سکون دارد و نمونه ای از مؤمن واقعی است که کردارش با گفتارش مطابقت دارد و در بالاترین درجات ایمان و تقوا قرار دارد.
راست گفتن رمز بقا و پیروزی در دنیا و آخرت است و در سه زمینه اصلی تجلی می یابد:
راست گفتن با خدا: این امر با اخلاص ایمان و عمل نیک و اخلاق نیک حاصل می شود. شامل راست گفتن در یقین، نیت و ترس از خداست. با انجام اطاعت، دوری از گناهان و اقتباس از خصایص مؤمنان واقعی که در قرآن کریم آمده است بیان می شود.
راست گفتن با خود: مستلزم این است که انسان با خود راستگو باشد و خود را مسئول بداند و کاستی های خود را اصلاح کند. انسان باید از افتادن در دام امیدها و هوس های باطل بپرهیزد، از خطر و فریب نفس آگاه باشد و در تطهیر و اصلاح آن بر اساس آموزه های دین تلاش کند.
ما باید با خود راستگو باشیم و عیوب خود را ببینیم و آنها را اصلاح کنیم و پاسخگویی راه مومنان و نشان موحدان و عنوان حقیر است. مؤمن كسى است كه از پروردگارش بترسد و از خود حساب باز كند و براى گناهانش آمرزش بطلبد و بداند كه خطر جانش زياد و رنجش شديد و فريبش زياد و شرش گسترده است. نشانه بدی، مستعد تمایلات، دعوت کننده به جهل، مایه تباهی و شوق سرگرمی است، مگر کسانی که خدا رحمتشان کرده است، پس نباید آن را رها کرد. زیرا هر که از آن اطاعت کند، او را به زشتی ها می کشاند، و فریب هایش را شگفت انگیز می کند، و بدی هایش بسیار است کنترل نفس را رها می کند تا اینکه ظالم شود. در روز قیامت پناهگاه او از جهنم است {اما کسی که تجاوز کند و زندگی دنیا را ترجیح دهد، جهنم جايگاه اواست} (النازیات: 37-39). و در مقابل: «و هر کس از ایستادن در برابر پروردگارش بترسد و نفس را از هوى و هوس باز دارد، بهشت جايگاه او است» (النازیات: 40-41).
راستگو بودن با مردم: شامل راست گفتن در گفتار، اعمال و موقعیت ها می شود. صداقت با مردم دلیل بر ایمان و دروغ گواه نفاق است. مسلمان باید مشاور برادران مسلمان خود باشد و امانت و عهد خود را حفظ کند و در برخورد با دیگران اخلاق نیکو داشته باشد.
راستگو باید از ویژگیهای ذاتی یک مسلمان در تمام شئون زندگی او باشد و راه سعادت و موفقیت دنیا و آخرت است.
راست گفتن یکی از ارزش های اساسی است که به موفقیت و سعادت انسان کمک می کند و محور روابط انسانی و اساس اعتماد بین افراد است. راستگو بودن را لباس و روح موفقیت می دانند، در حالی که دروغ عامل اصلی شکست و بدبختی است. همه ملل و مذاهب به اتفاق آرا بر ارزش صداقت و اهمیت آن در ساختن جوامع و دستیابی به همزیستی مسالمت آمیز توافق کرده اند.
ادیان به ویژه اسلام، راستگو بودن را بسیار مورد توجه قرار داده و آن را یکی از صفات ستودنی قرار داده است که مؤمنان باید از آن برخوردار باشند. راستگو بودن در اسلام، اساس دین و رکن یقین شمرده شده و از صفاتی است که مؤمن واقعی را از منافق متمایز می کند. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم تأکید می کند که راستگو بودن موجب اطمینان و آسایش روانی می شود، در حالی که دروغ موجب تردید و بی اعتمادی می شود.
راستگفتن معیاری برای سایر اخلاق حسنه نیز محسوب می شود و بهترین راه برای رسیدن به عالی ترین فضایل است. کسی که راستگو باشد، می تواند با اخلاص و استدلال قوی مورد برکت قرار گیرد. راستگو بودن شمشیری است که باطل را می شکافد و وسیله ای برای فرار از دسیسه ها و وحشت است.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید که مؤمن ممکن است ترسو یا بخیل باشد اما دروغگو نباشد که این نشان می دهد که راستگفتن جزء لاینفک ایمان مؤمن است. راستگو بودن مایه بقا و موفقیت در دنیا و آخرت است و آن چیزی است که انسان های راستگو را در گفتار و کردارشان الهام می بخشد.
راستگو بودن را عقل به خاطر حسن آن می خواند و مخالف آن قبیح است و دین به آن امر می کند و می خواهد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «در حالی که سه نفر پیش از شما زندگى مى كردند، راه می رفتند هنگامی که باران بر آنها نازل شد، به غاری پناه بردند و غار بسبب باران فروريخت ودرب غار بسته شد ، آنها به یکدیگر گفتند: به خدا قسم فقط صداقت شما را نجات می دهد، پس هر مردی از شما دعا کند آنچه او می داند حقیقت گفته شده است.» حدیث، دلیل رستگاری آنها راست بودن آنها با خدا بود و جوانمردی به راستگو بودن دعوت می کرد و آن را تشویق می کرد، اعراب از تأثیرپذیری از دروغ اکراه داشتند و دوست داشتند که به راستی شهرت داشته باشند و دروغگویی را از نشانه های آن منافق می دانستند.
راست گفتن در اسلام مسئولیت بزرگ و بار سنگینی است، یعنی ادای حق خدا با عبادت، اخلاص در دین و ادای حقوق خلقت بدون غفلت. راست گفتن یکی از ارکان اساسی نظام اخلاقی در اسلام به شمار می رود و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم راستگو بودن و ایمان را به هم پیوند داده است. امانت شامل تمام شئون زندگی دینی و دنیوی مسلمان از عبادات مانند نماز و روزه و زکات گرفته تا اعضای بدن مانند شنوایی و بینایی و قلب و همچنین زندگی، پول، همسر، فرزندان، والدین و... همسایگان، قراردادها، وصیت نامه ها، گواهی ها، مشاغل، جامعه و دانش. خدای تعالی فرمود: { بيگمان گوش و چشم و دل هر يک مورد سوال واقع خواهند شد } [اسراء: 36].
راست گفتن عبارت است از حفظ و گسترش دین، انجام عبادات خالصانه و پیروی از شرع، مراقبت و تهذیب نفس و استفاده از اعضاء در آنچه خداوند راضی است. راست گفتن همچنین شامل بهره بردن از زندگی در اعمال اطاعتی، برخورد صحیح با پول و احقاق حقوق همسر، فرزندان، والدین و همسایگان است. بر لزوم وفای به قراردادها و عهدها، اجرای عادلانه احکام، ادای صادقانه شهادت، انجام خالصانه واجبات، حفظ و تقویت جامعه مسلمین، اطلاع رسانی صادقانه و حفظ اسرار مجالس تأکید می کند.
هر مسلمانی در هر چیزی که به او سپرده شده است مسئولیت وفاداری را بر عهده دارد و خداوند در قیامت در این باره از او خواهد پرسید. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از تدلیس و خیانت در امانت برحذر داشت و تأکید کرد که هر که رعیتی خود را با نصایح خود روشن نسازد بوی بهشت را استشمام نخواهد کرد. راستگو بودن شامل همه چیز در زندگی می شود و این مسئولیت بزرگی است که خداوند به آسمان ها و زمین و کوه ها تقدیم کرد اما آنها از تحمل آن سرباز زدند اما انسان آن را به دوش کشید
اهميت اخلاق حسنه و ارزشهاي پسنديده در دستيابي به اطمينان خاطر و سعادت فرد و جامعه و تأكيد بر اينكه اين اخلاق بايد در هر شرايطي اجرا شود. ایجاد راستگو بودن یکی از مهم ترین این اخلاق هاست و تنها به حفظ پول محدود نمی شود، بلکه شامل گفتار و کردار، معاملات روزانه، عبادات، عهد و واجبات، سلامتی، حواس و غیره می شود.
راست گفتن جزء ضروری فطرت و دین انسان شمرده می شود و مردم طبیعتاً به
انسان راستگو تمایل دارند و به او اعتماد دارند. متن از مسلمانان میخواهد که خصلت راستگو بودن را از اسلام بیاموزند و آن را در تمام جنبههای زندگی تجسم بخشند، و تأکید میکند که شخصی که راستگو است، مورد پسند خودش، مورد قبول مردم و مشمول رحمت و احسان خداوند است.
راست گفتن به دلیل غفلت از آخرت و حب دنیا و دوری از تعالیم دین نایاب شده است. وی هشدار می دهد که جامعه ای که راستگو بودن را از دست می دهد یکی از فاسدترین جوامع محسوب می شود و از بین رفتن راستگو بودن به تدریج با اعمال بد رخ می دهد و منجر به تغییر واقعیت ها و جعل واقعیت می شود. این متن اشاره به حدیثی نبوی دارد که هشدار می دهد روزگاری که دروغگو را باور می کنند و راستگو را دروغ می گویند و خیانتکار را مورد اعتماد قرار می دهد و امین را مورد خیانت قرار می دهد.
چگونه راست گفتن را از دل ها دور می کنند و راست گفتن به امری نادر تبدیل می شود که مورد ستایش کسانی قرار می گیرد که خیر و ایمانی ندارند.