وَإِذۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡفُرۡقَانَ لَعَلَّكُمۡ تَهۡتَدُونَ

و زماني را به ياد آوريد كه براي موسي كتاب [تورات] و [معجزاتي] داديم كه فرق كننده [بين حق و باطل بود]، تا باشد كه هدايت شويد

نَزَّلَ عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَأَنزَلَ ٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِيلَ

اين كتاب را [قرآن مجيد] به حق بر تو نازل كرد، كه تصديق كنندة [كتابهاي آسمانيي] كه پيش از آن بوده است، و تورات و انجيل را نازل ساخت

وَيُعَلِّمُهُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِيلَ

و به او كتاب، و حكمت، و تورات و انجيل را مي‌آموزد

وَمُصَدِّقٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيَّ مِنَ ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَلِأُحِلَّ لَكُم بَعۡضَ ٱلَّذِي حُرِّمَ عَلَيۡكُمۡۚ وَجِئۡتُكُم بِـَٔايَةٖ مِّن رَّبِّكُمۡ فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ

و تصديق كنندة چيزي مي‌باشم كه پيش از من در تورات آمده است، و [آمده ام] تا بعضي از چيزهايی را كه بر شما حرام شده بود، براي تان حلال سازم، و براي شما معجزة از پروردگار تان آورده‌ام، پس از الله بترسيد، و از من اطاعت كنيد

يَـٰٓأَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ لِمَ تُحَآجُّونَ فِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَمَآ أُنزِلَتِ ٱلتَّوۡرَىٰةُ وَٱلۡإِنجِيلُ إِلَّا مِنۢ بَعۡدِهِۦٓۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ

اي اهل كتاب! چرا در بارة ابراهيم مجادله مي‌كنيد، در حالي كه تورات و انجيل نازل نشده است مگر بعد از وي، آيا انديشه نمي‌كنيد؟

۞كُلُّ ٱلطَّعَامِ كَانَ حِلّٗا لِّبَنِيٓ إِسۡرَـٰٓءِيلَ إِلَّا مَا حَرَّمَ إِسۡرَـٰٓءِيلُ عَلَىٰ نَفۡسِهِۦ مِن قَبۡلِ أَن تُنَزَّلَ ٱلتَّوۡرَىٰةُۚ قُلۡ فَأۡتُواْ بِٱلتَّوۡرَىٰةِ فَٱتۡلُوهَآ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ

همة طعامها براي بني اسرائيل حلال بود، جز آنچه را كه اسرائيل [يعقوب] پيش از نزول تورات بر خود حرام كرده بود، بگو! اگر راست مي‌گوييد، تورات را بياوريد و بخوانيد

وَكَيۡفَ يُحَكِّمُونَكَ وَعِندَهُمُ ٱلتَّوۡرَىٰةُ فِيهَا حُكۡمُ ٱللَّهِ ثُمَّ يَتَوَلَّوۡنَ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَۚ وَمَآ أُوْلَـٰٓئِكَ بِٱلۡمُؤۡمِنِينَ

و چگونه تو را داور قرار مي‌دهند، در حالي كه تورات در نزد شان موجود است، و حكم الله در آن وجود دارد، بعد از آن [از حكم تو] روي مي‌گردانند، و آنان مؤمن نيستند

إِنَّآ أَنزَلۡنَا ٱلتَّوۡرَىٰةَ فِيهَا هُدٗى وَنُورٞۚ يَحۡكُمُ بِهَا ٱلنَّبِيُّونَ ٱلَّذِينَ أَسۡلَمُواْ لِلَّذِينَ هَادُواْ وَٱلرَّبَّـٰنِيُّونَ وَٱلۡأَحۡبَارُ بِمَا ٱسۡتُحۡفِظُواْ مِن كِتَٰبِ ٱللَّهِ وَكَانُواْ عَلَيۡهِ شُهَدَآءَۚ فَلَا تَخۡشَوُاْ ٱلنَّاسَ وَٱخۡشَوۡنِ وَلَا تَشۡتَرُواْ بِـَٔايَٰتِي ثَمَنٗا قَلِيلٗاۚ وَمَن لَّمۡ يَحۡكُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ فَأُوْلَـٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ

ما تورات را نازل كرديم كه در آن هدايت و نور است، پيامبراني كه تسليم [حكم] الله بودند، طبق آن براي يهود حكم مي‌كردند، و [همچنين] عالمان رباني و احبار كه حفاظت كتاب الله به آنها سپرده شده بود، و بر آن شاهد بودند، پس از مردم نترسيد، و از من بترسيد، و آيات مرا به بهاي اندكي نفروشيد، و كسي كه به آنچه الله نازل كرده است، حكم نكند، پس آنان كافرانند

وَكَتَبۡنَا عَلَيۡهِمۡ فِيهَآ أَنَّ ٱلنَّفۡسَ بِٱلنَّفۡسِ وَٱلۡعَيۡنَ بِٱلۡعَيۡنِ وَٱلۡأَنفَ بِٱلۡأَنفِ وَٱلۡأُذُنَ بِٱلۡأُذُنِ وَٱلسِّنَّ بِٱلسِّنِّ وَٱلۡجُرُوحَ قِصَاصٞۚ فَمَن تَصَدَّقَ بِهِۦ فَهُوَ كَفَّارَةٞ لَّهُۥۚ وَمَن لَّمۡ يَحۡكُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ فَأُوْلَـٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّـٰلِمُونَ

و در آن [تورات] برآنان فرض كرديم كه شخص مقابل شخص، و چشم مقابل چشم، و بيني مقابل بيني، و گوش مقابل گوش، و دندان مقابل دندان، و زخمها قصاص است، و كسي كه از [قصاص] عفو كند، برايش كفارة [گناه] است، و كسي كه به آنچه الله نازل كرده است، حكم نكند، پس آنان ستمكارانند

وَقَفَّيۡنَا عَلَىٰٓ ءَاثَٰرِهِم بِعِيسَى ٱبۡنِ مَرۡيَمَ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيۡهِ مِنَ ٱلتَّوۡرَىٰةِۖ وَءَاتَيۡنَٰهُ ٱلۡإِنجِيلَ فِيهِ هُدٗى وَنُورٞ وَمُصَدِّقٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيۡهِ مِنَ ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَهُدٗى وَمَوۡعِظَةٗ لِّلۡمُتَّقِينَ

و در پي آنها [پيامبران پيشين] عيسي بن مريم را فرستاديم، كه تصديق كنندة توراتي بود كه پيش از وي [نازل شده] بود، و برايش انجيل را داديم، كه در آن هدايت و نور بود، و تصديق كنندة توراتي بود كه پيش از او [نازل شده] بود، و هدايت و پندي براي پرهیزگاران بود

وَلَوۡ أَنَّهُمۡ أَقَامُواْ ٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِيلَ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِم مِّن رَّبِّهِمۡ لَأَكَلُواْ مِن فَوۡقِهِمۡ وَمِن تَحۡتِ أَرۡجُلِهِمۚ مِّنۡهُمۡ أُمَّةٞ مُّقۡتَصِدَةٞۖ وَكَثِيرٞ مِّنۡهُمۡ سَآءَ مَا يَعۡمَلُونَ

و اگر ايشان تورات و انجيل و آنچه را كه بر آنان از طرف پروردگار شان نازل شده است، برپا مي‌داشتند، هرآينه از بالاي سر، و از زير پاي خود [روزي] مي‌خوردند[1]، بعضي از آنان مردم ميانه روي هستند، و بسياري از آنان كارهاي بدي مي‌كنند

قُلۡ يَـٰٓأَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ لَسۡتُمۡ عَلَىٰ شَيۡءٍ حَتَّىٰ تُقِيمُواْ ٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِيلَ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡكُم مِّن رَّبِّكُمۡۗ وَلَيَزِيدَنَّ كَثِيرٗا مِّنۡهُم مَّآ أُنزِلَ إِلَيۡكَ مِن رَّبِّكَ طُغۡيَٰنٗا وَكُفۡرٗاۖ فَلَا تَأۡسَ عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ

[اى پيامبر] بگو! اي اهل كتاب شما بر هيچ چيز قابل قبولي نيستيد مگر وقتي كه تورات و انجيل و آنچه را كه از طرف پروردگار تان بر شما نازل شده است [قرآن مجيد]، برپا داريد، و [اى پيامبر!] به يقين آنچه كه بر تو از طرف پروردگارت نازل شده است، بر طغيان و كفر بسياري از آنان مي‌افزايد، پس بر گروه كافران غمگين مباش

إِذۡ قَالَ ٱللَّهُ يَٰعِيسَى ٱبۡنَ مَرۡيَمَ ٱذۡكُرۡ نِعۡمَتِي عَلَيۡكَ وَعَلَىٰ وَٰلِدَتِكَ إِذۡ أَيَّدتُّكَ بِرُوحِ ٱلۡقُدُسِ تُكَلِّمُ ٱلنَّاسَ فِي ٱلۡمَهۡدِ وَكَهۡلٗاۖ وَإِذۡ عَلَّمۡتُكَ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِيلَۖ وَإِذۡ تَخۡلُقُ مِنَ ٱلطِّينِ كَهَيۡـَٔةِ ٱلطَّيۡرِ بِإِذۡنِي فَتَنفُخُ فِيهَا فَتَكُونُ طَيۡرَۢا بِإِذۡنِيۖ وَتُبۡرِئُ ٱلۡأَكۡمَهَ وَٱلۡأَبۡرَصَ بِإِذۡنِيۖ وَإِذۡ تُخۡرِجُ ٱلۡمَوۡتَىٰ بِإِذۡنِيۖ وَإِذۡ كَفَفۡتُ بَنِيٓ إِسۡرَـٰٓءِيلَ عَنكَ إِذۡ جِئۡتَهُم بِٱلۡبَيِّنَٰتِ فَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِنۡهُمۡ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِينٞ

[اى پيامبر!] آن زماني را به ياد آور كه الله فرمود: اي عيسي بن مريم! نعمت مرا كه بر تو و بر مادر تو ارزاني داشتم به ياد آور، آن زمان كه تو را به روح القدس مؤيد ساختم، كه در گهواره، و بزرگسالي با مردم سخن مي‌گفتي، و آنگاه كه كتاب و حكمت و تورات و انجيل را به تو آموختم، و هنگامي كه به فرمان من از گِل به مانند پرندة مي‎ساختي، و در آن مي‌دميدي، و به فرمان من پرندة مي‌شد، و كور مادرزاد، و پيس را به فرمان من شفا مي‌دادي، و آنگاه كه مردگان را به فرمان من زنده مي‌كردي، و هنگامي كه بني اسرائيل را از [آسيب رساندن به تو] بازداشتم، هنگامي كه دلائل روشني براي شان آوردي، و كساني كه از آنها كافر شدند، گفتند: اين [چيزها] جز سحر آشكار چيز ديگري نيست

ثُمَّ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ تَمَامًا عَلَى ٱلَّذِيٓ أَحۡسَنَ وَتَفۡصِيلٗا لِّكُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لَّعَلَّهُم بِلِقَآءِ رَبِّهِمۡ يُؤۡمِنُونَ

بعد از آن براي موسي كتاب داديم [تا نعمت خود را] بر كسي كه نكوكار بوده است تمام كنيم، و تفصيلي براي همه چيز، و [نبز] هدايت و رحمتي است، تا شايد به لقاي پروردگار شان ايمان بياورند

ٱلَّذِينَ يَتَّبِعُونَ ٱلرَّسُولَ ٱلنَّبِيَّ ٱلۡأُمِّيَّ ٱلَّذِي يَجِدُونَهُۥ مَكۡتُوبًا عِندَهُمۡ فِي ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَٱلۡإِنجِيلِ يَأۡمُرُهُم بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَنۡهَىٰهُمۡ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ ٱلطَّيِّبَٰتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيۡهِمُ ٱلۡخَبَـٰٓئِثَ وَيَضَعُ عَنۡهُمۡ إِصۡرَهُمۡ وَٱلۡأَغۡلَٰلَ ٱلَّتِي كَانَتۡ عَلَيۡهِمۡۚ فَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِهِۦ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَٱتَّبَعُواْ ٱلنُّورَ ٱلَّذِيٓ أُنزِلَ مَعَهُۥٓ أُوْلَـٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ

كساني كه از رسول نبي كه (أُمِّي) مي‌باشد پيروي مي‌كنند كه [صفات] او را در نزد خود در تورات و انجيل مي‌يابند، آنها را به كارهاي نيك امر نموده و از كارهاي بد نهي مي‌كند، و چيزهاي پاكيزه را براي آنها حلال قرار داده، و چيزهاي پليد را بر آنان حرام مي‌گرداند، و بارگران و تكاليف شاقة را كه بر عهدة شان بود، از دوش آنان بر مي‌دارد، پس كساني كه به او ايمان آورده و او را تعظيم نمايند، و ياري‌اش كنند، و از نوري كه با او نازل شده است پيروي نمايند، آنان رستگاران اند

۞إِنَّ ٱللَّهَ ٱشۡتَرَىٰ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ أَنفُسَهُمۡ وَأَمۡوَٰلَهُم بِأَنَّ لَهُمُ ٱلۡجَنَّةَۚ يُقَٰتِلُونَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ فَيَقۡتُلُونَ وَيُقۡتَلُونَۖ وَعۡدًا عَلَيۡهِ حَقّٗا فِي ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَٱلۡإِنجِيلِ وَٱلۡقُرۡءَانِۚ وَمَنۡ أَوۡفَىٰ بِعَهۡدِهِۦ مِنَ ٱللَّهِۚ فَٱسۡتَبۡشِرُواْ بِبَيۡعِكُمُ ٱلَّذِي بَايَعۡتُم بِهِۦۚ وَذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ

به يقين الله از مؤمنان جانها اموال شان را خريده است كه براي آنان بهشت است، كه در راه الله جهاد مي‌كنند، و مي‌كشند، و كشته مي‌شوند، اين وعدة ثابتي بر الله در تورات و انجيل و قرآن است، و كيست كه به پيمان خويش از الله وفادارتر باشد؟ پس از اين معاملة كه با الله كرده ‌ايد، براي شما بشارت باشد، و اين همان كاميابى بزرگى است

وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ فَٱخۡتُلِفَ فِيهِۚ وَلَوۡلَا كَلِمَةٞ سَبَقَتۡ مِن رَّبِّكَ لَقُضِيَ بَيۡنَهُمۡۚ وَإِنَّهُمۡ لَفِي شَكّٖ مِّنۡهُ مُرِيبٖ

و به تحقيق ما به موسي كتاب [تورات] را داديم، و در آن اختلاف واقع شد، و اگر سخن پيشين پروردگارت نمي‎بود[1]، در بين آنها داوري مي‎شد، و همانا آنان در بارة اين [قرآن] سخت در شك مي‌باشند

وَءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ وَجَعَلۡنَٰهُ هُدٗى لِّبَنِيٓ إِسۡرَـٰٓءِيلَ أَلَّا تَتَّخِذُواْ مِن دُونِي وَكِيلٗا

و كتاب را [كه تورات باشد] براي موسي داديم، وآنرا براي بني اسرائيل هدايتي گردانيديم، [و فرموديم] كه جز از من كار سازي نگيريد

ذُرِّيَّةَ مَنۡ حَمَلۡنَا مَعَ نُوحٍۚ إِنَّهُۥ كَانَ عَبۡدٗا شَكُورٗا

اي فرزندان كساني كه شما را در [كشتي] با نوح سوار كرديم، همانا او بندة شکرگزاري بود

فَلَمَّا جَآءَهُمُ ٱلۡحَقُّ مِنۡ عِندِنَا قَالُواْ لَوۡلَآ أُوتِيَ مِثۡلَ مَآ أُوتِيَ مُوسَىٰٓۚ أَوَلَمۡ يَكۡفُرُواْ بِمَآ أُوتِيَ مُوسَىٰ مِن قَبۡلُۖ قَالُواْ سِحۡرَانِ تَظَٰهَرَا وَقَالُوٓاْ إِنَّا بِكُلّٖ كَٰفِرُونَ

و هنگامي كه حق از طرف ما به ايشان آمد، گفتند: چرا به [اين پيامبر] مانند آنچه كه به موسي داده شده بود، داده نشده است؟ آيا به آنچه كه پيش از اين به موسي داده شده بود، كفر نورزيدند؟ گفتند اين دو [تورات و قرآن] دو سحر هستند، كه يكديگر خود را تأييد مي‌كنند، و گفتند كه ما به همة اينها كافر مي‌باشيم

وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ فَلَا تَكُن فِي مِرۡيَةٖ مِّن لِّقَآئِهِۦۖ وَجَعَلۡنَٰهُ هُدٗى لِّبَنِيٓ إِسۡرَـٰٓءِيلَ

و به تحقيق به موسي كتاب داديم، پس [اي پيامبر!] از لقاي او در شك مباش، و [آن كتاب] را [وسيلة] هدايت براي بني اسرائيل قرار داديم

مُّحَمَّدٞ رَّسُولُ ٱللَّهِۚ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ أَشِدَّآءُ عَلَى ٱلۡكُفَّارِ رُحَمَآءُ بَيۡنَهُمۡۖ تَرَىٰهُمۡ رُكَّعٗا سُجَّدٗا يَبۡتَغُونَ فَضۡلٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٗاۖ سِيمَاهُمۡ فِي وُجُوهِهِم مِّنۡ أَثَرِ ٱلسُّجُودِۚ ذَٰلِكَ مَثَلُهُمۡ فِي ٱلتَّوۡرَىٰةِۚ وَمَثَلُهُمۡ فِي ٱلۡإِنجِيلِ كَزَرۡعٍ أَخۡرَجَ شَطۡـَٔهُۥ فَـَٔازَرَهُۥ فَٱسۡتَغۡلَظَ فَٱسۡتَوَىٰ عَلَىٰ سُوقِهِۦ يُعۡجِبُ ٱلزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ ٱلۡكُفَّارَۗ وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّـٰلِحَٰتِ مِنۡهُم مَّغۡفِرَةٗ وَأَجۡرًا عَظِيمَۢا

محمد [] پيامبر الله است، و كساني كه با او مي‌باشند، با كافران سختگير، و با يكديگر خود مهربان هستند، آنان را در حال ركوع و سجده مي‌بيني، كه فضل و رضايت الله را مي‌طلبند، بر چهره هاي شان اثر سجده نمايان است، اين است وصف آنها در تورات، و وصف شان در انجيل مانند كشتزاري است كه جوانه هايش را بيرون زده است، پس آنرا قوت بخشيده است، تا بر ساقة خود راست و استوار بايستد، به گونة كه كشاورزان را به شگفتي در آورد، تا كافران را به وسيلة شان به غيظ و خشم آورد، الله به كساني از آنها كه ايمان آوردند و كار هاي شايستة انجام دادند، وعدة آمرزش، و پاداش بزرگى داده است

وَإِذۡ قَالَ عِيسَى ٱبۡنُ مَرۡيَمَ يَٰبَنِيٓ إِسۡرَـٰٓءِيلَ إِنِّي رَسُولُ ٱللَّهِ إِلَيۡكُم مُّصَدِّقٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيَّ مِنَ ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَمُبَشِّرَۢا بِرَسُولٖ يَأۡتِي مِنۢ بَعۡدِي ٱسۡمُهُۥٓ أَحۡمَدُۖ فَلَمَّا جَآءَهُم بِٱلۡبَيِّنَٰتِ قَالُواْ هَٰذَا سِحۡرٞ مُّبِينٞ

و [اي پيامبر!] زماني را به ياد آور كه عيسي بن مريم گفت: اي بني اسرائيل! من فرستادة الله به سوي شما مي‌باشم، و توراتي را كه پيش از من آمده است، تصديق مي‌كنم، و بشارت دهنده به پيامبري مي‌باشم كه بعد از من مي‌آيد، و نام او احمد است، و هنگامي كه [احمد ] معجزه هايي را براي آنان آورد، گفتند: اين سحر آشكاري است

مَثَلُ ٱلَّذِينَ حُمِّلُواْ ٱلتَّوۡرَىٰةَ ثُمَّ لَمۡ يَحۡمِلُوهَا كَمَثَلِ ٱلۡحِمَارِ يَحۡمِلُ أَسۡفَارَۢاۚ بِئۡسَ مَثَلُ ٱلۡقَوۡمِ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِۚ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّـٰلِمِينَ

مَثَل كساني كه به [عمل كردن] به تورات مكلف شدند، ولي به آن عمل نكردند، مانند خري است كه كتابهايي را حمل مي‌كند، چه بد است مَثَل مردماني كه آيات الله را تكذيب نمودند، و الله مردمان ستم را هدايت نمي‌كند